W życiu każdego z nas jest ta jedna, najważniejsza osoba. To właśnie ona potrafi wpłynąć na to, jak postrzegamy nasz świat. Niektórzy z nas traktują ją należycie — relacje z nią opierają na zaufaniu, szacunku, przyjaźni i miłości. Czasami zdarzy im się skarcić tą osobę, szczególnie gdy zrobi coś złego — jak to w każdym związku z resztą bywa. Zazwyczaj jednak układa się im dobrze.
Niestety jest też druga grupa osób. Niezwykle bezwzględnych i niezwykle brutalnych. Niemal dzień w dzień potrafią znęcać się nad najważniejszą osobą w ich życiu. Potrafią nieustannie ją krytykować, nie okazywać jakiejkolwiek wiary w nią i pozwalać jej na bycie wykorzystywaną przez innych. Nie szanują jej, nie lubią jej, nie traktują jako kogoś ważnego i odmawiają jej prawa do własnych potrzeb.
Najsmutniejsze w tym wszystkim jest to, że tą najważniejszą osobą są oni sami …
Być może nieco przejaskrawiłam wyżej opisaną relację. Chciałam jednak pokazać Ci, że potrafimy traktować samych siebie w taki sposób, w jaki nigdy nie potraktowalibyśmy nikogo bliskiego.
Relacja z samym sobą jest jedną z najważniejszych relacji, jakie powinniśmy budować. Musimy o nią dbać, ponieważ bezpośrednio wpływa na nasze relacje z innymi ludźmi. Ponadto, niskie poczucie własnej wartości sprawia, że stajemy się podatni na doświadczanie kryzysów.
Dlaczego niskie poczucie własnej wartości może prowadzić do kryzysu?
Brak szacunku i niechęć do samego siebie powoduje, że nie stawiamy oporu, gdy ktoś nas urazi. Z racji tego, że sami nie szanujemy swoich praw i potrzeb pozwalamy, aby inni je lekceważyli. Ponadto sami wyrządzamy sobie krzywdę, która może być źródłem kryzysu w postaci, np.
- perfekcjonizmu ( nie dawanie sobie prawa do niedoskonałości i błędów);
- pracoholizmu (zmuszanie się do wykonywania zadań ponad własne siły, gdy praca staje się ważniejsza od Ciebie i Twoich potrzeb np. odpoczynku);
- samokrytycyzmu (ocenianie siebie jako niewystarczająco dobrego, atrakcyjnego, bystrego, zaradnego);
- braku asertywności ( pozwalanie, by inni wykorzystywali Ciebie i zaspokajali swoje potrzeby — Ty jesteś na szarym końcu całego łańcucha, inni są zawsze ważniejsi od Ciebie);
- nadmiernej kontroli ( brak przyzwolenia na bycie prawdziwym sobą, nieakceptowanie i nielubienie siebie oraz swoich naturalnych i spontanicznych reakcji, a przez to konieczność nieustannej kontroli );
Niskie poczucie własnej wartości prowadzi do utraty kontaktu z samym sobą oraz swoimi potrzebami i emocjami. Konsekwencją tego jest frustracja, smutek, niezadowolenie, utrata własnej naturalnej, dobrej energii oraz rozczarowanie życiem.
Osoby z niskim poczuciem wartości postrzegają innych ludzi jako ważniejszych, więcej wartych czy lepszych. Prowadzi to do tego, że najczęściej stawiają ich ponad siebie. Równie często umniejszają swoje potrzeby. Odbierają sobie również prawo do wolnego wyboru, szczęścia czy miłości. W ich głowie pojawiają się myśli typu: ” Ja na to nie zasługuję…”.
Wśród osób przeżywających kryzys zjawisko niskiego poczucia własnej wartości występuje często. Podczas pracy z taką osobą istnieją dwie możliwości — albo osoba sama Ci to zasygnalizuje, albo Ty, jako coach kryzysowy, sam to dostrzeżesz.
Poczucie własnej wartości jest niezwykle ważne podczas radzenia sobie z kryzysem. Potrzebujemy go do tego, aby mieć wiarę we własne siły i w to, że poradzimy sobie trudnościami, które są na naszej drodze.
Jak podnieść poczucie własnej wartości klienta w kryzysie?
Na początku warto wykonać dwa podstawowe kroki:
1. Kiedy tylko jest to możliwe, wzmacniaj jego poczucie własnej wartości.
Możesz to robić poprzez:
- okazywanie mu uznania
- dostrzegania jego mocnych stron
- podkreślanie tego, że jest ważny
- że, zasługuje na szczęście
- że, ma prawo do wszystkiego, czego zechce od swojego życia
- że, ma prawdo do podejmowania własnych decyzji i wyborów
Tego typu wysyłane przez Ciebie sygnały, będą wzmacniały klienta i zwracały jego uwagę ku jemu samemu. Prędzej czy później wzbudzą one refleksję typu: “Skoro inni uważają mnie za wartościowego, to dlaczego ja sam tak o sobie nie myślę?”
Czasami druga osoba potrzebuje wsparcia. Kogoś kto stanie przy jej boku. Uwierzy w nią mocniej niż ona sama. Pomoże dostrzec jej to, co w niej najlepsze i będzie o tym głośno mówić. Tego typu wsparcie staje się impulsem do tego, by osoba sama zaczęła postrzegać siebie w podobny sposób.
2. Zapytaj, co dla niego kryje się pod nazwą poczucia własnej wartości.
Warto zapytać swojego klienta, jak w ogóle rozumie poczcie własnej wartości. W czym tak naprawdę się ono dla niego objawia? Taka rozmowa jest ważna, ponieważ często okazuje się, że klient posługuje się pojęciem, którego nie do końca rozumie. Może on również pojmować poczucie własnej wartości w zupełnie inny sposób niż robimy to my.
Tego typu rozmowa daje klientowi możliwość poszerzenia świadomości na temat samego siebie. Może odkryć, co tak naprawdę ma na myśli, gdy mówi o poczuciu własnej wartości. Jakby na to nie patrzeć, praca nad samoświadomością klienta jest niezbędnym elementem zmiany.
Krok ten jest niezbędny, abyśmy mogli w ogóle zacząć pracę nad poczuciem własnej wartości. Jeżeli klient rozumie to pojęcie i ma je “rozłożone” na czynniki pierwsze, to mamy mocną bazę, do której w trakcie pracy możemy się odwoływać.
Warto również byłoby, abyś Ty sam — jako coach kryzysowy, psycholog lub inny specjalista pracujący z drugim człowiekiem — miał jasne pojecie, czym jest dla Ciebie poczucie własnej wartości. Jak je rozumiesz i w czym się ono dla Ciebie przejawia?
Dla mnie pod pojęciem poczucia własnej wartości kryją się trzy kluczowe stwierdzenia:
- Jestem warta tyle, co każdy inny człowiek, nie mniej ani nie więcej, jestem tak samo ważna jak każdy inny.
- Mam prawo do … i tutaj może pojawić się dowolne stwierdzenie… jako ludzie mamy prawo do pełnego decydowania o własnym życiu, wolnego wyboru, samostanowienia, do bycia szczęśliwymi, itd;
- Lubię siebie, pozytywnie siebie postrzegam, jestem ok. Czyli cała strefa przekonań na temat siebie i szeroko rozumiana postawa wobec siebie, przejawiająca się w szacunku wobec siebie samego, dbania o swoje potrzeby itd;
Bardzo jestem ciekawa, jak Ty rozumiesz poczucie własnej wartości. Czym ono dla Ciebie jest? W czym się przejawia? Podziel się swoimi przemyśleniami w komentarzu — bardzo to docenię.
Elżbieta Kluska